Özellikle son günlerde Bitcoin’in hayatımıza girişi ile oldukça popülerleşen Blockchain sistemi herkesin merak konusu haline geldi. Şuanda en aktif kullanım alanı kripto paralar olsa da, getirdiği yenilikçi teknoloji ve imkanlar sayesinde bir çok alanda kullanılabilir olması bekleniyor.
Blockchain, Bitcoin ile hayatımıza giren şifrelenmiş işlem takibi sağlayan bir veri tabanıdır. Blockchain’in, bir merkeze bağlı olmadan işlemlerin güvenli, şifreli ve müdahale edilemez oluşu bitcoin yatırımcılarının dikkati çekmektedir. Blockchain sistemi, güvenlik, şeffaflık, güvenilirlik ve kesinlik sağlayan özellikleri ile bankacılık sektörünü geride bırakacağa benziyor.
Blockchain nedir?
Blockchain kısaca, şifrelenmiş işlem takibi sağlayan bir dağıtım veri tabanı olarak bilinmektedir. Sisteme dair olan her kişi, sistemdeki iki kişi tarafından yapılan gönderimi onaylayarak kaydını tutar. Bu sayede direk olarak kişiden kişiye (Peer to Peer) para gönderimi gerçekleştirilir. Bu gönderim de sistemdeki madenciler tarafından onaylanarak resmileştirilir. Bu sayede hem kişiden kişiye gönderim imkanı tanınıyor hem de bu gönderimin sistemdeki kişilerin çoğunluğu tarafından onaylatarak aracı kuruma ihtiyaç duymadan gönderim onaylanmış olur. Aracısız her kullanıcı ağa bağlanabilir, yeni işlemler gönderebilir, işlemleri doğrulayabilir ve yeni bloklar oluşturabilir.
Blockchain, teknolojisi gereği aynı zamanda şeffaftır. İsteyen herkes şuana kadar birikmiş bilgi bloklarını inceleyebilir, onları gözden geçirebilir. İlk çıktığı zamanki para transferleri bile incelenebilir. Ancak alıcı ve satıcıya dair sadece şifrelenmiş kimlikler içerdiğinden alıcı ve satıcının gerçekte kim olduğu bilinemez veya tahmin edilemez. Bu açıdan blockchain teknolojisi, iki tarafında anonim kalmasını sağlar.
Blockchain neden geliştirildi?
Blok zinciri teknolojisinin sağladığı üç kolaylık bu sistemin tercih edilmesinde etkili oluyor:
- Bir otoriteye ve aracıya ihtiyaç duyulmaması hem maliyetleri düşürüyor hem de işlemleri hızlandırıyor.
- İşlemlerin pek çok farklı nokta tarafından kontrol ediliyor olması, sistemde sahtekarlık yapılması ihtimalini azaltıyor.
- Blok zinciri, bir varlığın hangi kaynaktan çıkıp hangi kişilerin elinden geçip nereye ulaştığını takip etmek için ideal bir platform.
Karşılıklı para transferine dayanan bu işlem, gelecekteki bankacılık sektörünün sonunu getireceğe benziyor. Bankanın transferler esnasında işlem ücreti almış olması kişileri blockchain’e yönlendirmiş olsada bu durum bankalar için de önemli bir nitelik taşıyor. Bankalarında ciddi miktarda bir transfer bedeli ödediğini düşünerek, bankaların da dahil olduğu farklı oyuncular e-ticaret, dosya paylaşımı ve haberleşme gibi işlemler için Blockchain’i keşfetmeye ve kullanmaya başlıyor. Bankalar ve Blockchain’in geleceği Blockchain’in interneti temelden değiştirebileceğini, dijital bir kimlik olarak kullanılabileceğini düşünenler mevcut.
Blockchain ile paran transferi nasıl yapılır?
Öncelikle Bitcoin gönderimi için bir cüzdan edinmeniz gerekmektedir. Mobil veya web üzerinden bir cüzdan uygulaması kullanabilirsiniz. Cüzdan ile öncelike transferlerde kullancağınız bir kriptografik anahtar çifti oluşturmanız gerekmektedir. Bunlardan biri sizin imzanız (gizli anahtar), diğeri size gönderimlerde kullanılacak adresiniz (açık anahtar) olacaktır.
Bitcoin sahibi olmak için birinin size Bitcoin transfer etmesi gerekmektedir. Kredi kartınız ile Bitcoin alabileceğiniz birçok Bitcoin borsası var. Bunlar belirlenen ücret üzerinden size Bitcoin transferi yapar.
Bitcoin transferi yapacağınız kişinin size adresini iletmesi lazım. Bu adres bir dizi karakterden oluşan bir değerdir; bcjsSD23jbn234jJXH123 gibi.
Siz, hangi adrese ne kadar Bitcoin göndereceğinizi belirledikten sonra cüzdan uygulaması sizin için bu işlemi imzanız (gizli anahtarınız) ile imzalar ve ağa salar.
İşlemeniz ağdaki bilgisayarlar arasında yayılır. İşlemi alan her bir bilgisayar, belirli kontrollerden sonra işlemin geçerliliğini onayladıktan sonra bağlı olduğu bilgisayarlara gönderir. Bunu, ağda işlemi alan her bir bilgisayar yapar.
Bu anda işleminiz hala geçerli ve onaylanmış bir işlem değildir hala. İşlem, bekleyen işlemler listesine eklenir. Geçerli olabilmesi için Blockchainde ki bir blokta yer alması gerekiyor.
Madenci (miner) diye isimlendirilen ağdaki bazı özel bilgisayarlar, bekleyen işlemleri alır, bazı kriptografik işlemlerden geçirip blok haline getirirler.
Madenciler blok haline getirdikleri işlem listesini, diğer bloklara eklenmesi için ağa salarlar. Ağdaki her bir bilgisayar aldığı bu bloğu, bağlı olduğu diğer bilgisayarlara gönderir.
Blok ağa yayıldıktan sonra, işlem onaylı bir işlem haline gelir. Bugün bu işlem yaklaşık 10 dk sürmektedir.
Blockchain ile akıllı sözleşmeler;
Gerçek dünyada ticaret çoğunlukla sözleşmelere bağlıdır, bir işlem başka bir işlemi tetikler yada bir işlemin gerçekleşmesi için sağlanması gereken bazı kurallar vardır. Blockchain ağında bu işlemler de otomatik işlenecek hale getirilebilmektedir. Programlanabilir her protokol Blockchain’de bir akıllı sözleşme olarak işletilebilir. İşlemlerin bir parçası olarak işletilen her akıllı sözleşme, işlemlerde olduğu gibi toplu bir doğrulama sürecinden geçirilmektedir ve kesindir. Akıllı sözleşmeler sayesinde birçok süreç otomatik işlenecek hale getirilerek, karmaşık ve uzun süren süreçler daha kolay yönetilebilir hale getirilir.
Akıllı sözleşmlere, bir lisansın transferi sonrası bir ücret transferinin oluşması, bir işlemin gerçekleşebilmesi için belirli sayıda kişinin onayının gerekmesi, bazı olayların gerçekleşmesi durumunda paranın iade edilmesi, bir satış sonrası belirli bir ücretin ilgili kişiye transfer edilmesi, bir iddianın gerçekleşip gerçekleşmemesine göre ortaya konan ücretin ilgili tarafa iade edilmesi, alıcının malın alması durumunda satıcıya ücretin gönderilmesi gibi bir çok örnek verilebilir.
Blockchain’in sunduğu özellikler nelerdir?
- Ortak ve sıralı kayıt defteri (veri tabanı)
- Güvenlik
- Otonomi
- Değişmezlik
- Şeffaflık
Blockchain’in sunduğu değerler nelerdir?
- Operasyonel verimlilik
- Sürecin basitleştirilmesi
- Etkin denetim
- Daha az risk
- Daha hızlı mutabakat
- Daha az dolandırıcılık ve sahtecilik
Blockchain nerelerde kullanılır?
Dış Ticaret;
Gümrük, liman, nakliye şirketleri, bankalar gibi bir çok partinin içinde olduğu dış ticaret işlemleri, karmaşık ve uzun süre alan bir sürece sahiptir. Belgelerin iletilmesi, gecikmelerin yaşanması, problemlerin uzun sürede çözülmesi bazı problemler olarak gösterilebilir. Blockchain ile tek bir kayıt sisteminin kurulması ile bilgilendirmenin anında gerçekleşmesi, sürecin tek bir kaynaktan izlenmesi, denetimin kolaylaşması, hesap verilebilirliğin kolaylaşması, mala ve söz konusu ücrete daha hızlı erişilmesi gibi faydalar sağlayacaktır.
Sigortacılık;
Sigorta taleplerinin alınması, kaza ve olayların uzun süren inceleme süreçleri ve sahte belgeler Blockchain’in kullanılması ile daha şeffaf ve hızlı işleyen bir sürece çevrilebilir.
Uluslararası transfer işlemleri;
Çıkış noktası para transferi olan Blockchain ile bankalar mevcut dünyalarını daha iyi bir vostro/nostro hesap yönetimi, daha hızlı mutabakat, daha saydam bir kayıt sistemi ve daha iyi bit takip ile hem müşteri lehine hem de kendileri lehine süreci çok daha etkin hale getirebilirler.
Sağlık;
Medikal verinin bütün süreci ile tek bir sistemde kayıt altına alındığı bir sistemde hasta hakkında daha doğru kararın verilmesi ve sigorta süreçlerinin daha verimli ve hızlı işlenmesi anlamına gelmektedir.
Tedarik zinciri yönetimi;
Tarafların çok fazla olması, her bir adımının izlenmesi kritik önemde olan tedarik zinciri yönetimi Blockchain ile en fazla fayda sağlayacağı düşünülen bir alan. Malın ilk üretim noktasından son alıcısına kadar şeffaf bir şekilde izlendiği bir Blockchain altyapısı ile herkesin aynı veriye eriştiği, anında haberdar olduğu, hızlı aksiyon aldığı etkin bir tedarik zinciri yönetimi yapılabilir.
