Blockchain, Türkiye’de de hakkında giderek daha çok konuşulan bir kavram olmaya başladı. Direkt tercüme ile “blok zinciri” diyebileceğimiz bu havalı sözcük ne anlatıyor, sigortacılıktaki uygulamaları ne olabilir? Önce işin kitabi tanımına bakalım: Blockchain, dağıtılmış kayıtların ve/ya dinamik işlem verilerinin merkezi bir koordinasyon olmaksızın fikir- birliği tabanlı bir mekanizma ile doğruluk kontrolünün yapıldığı bir dağınık kayıt yapısı demek.
Bu tanım, biraz fazla “tercüme” ve açıkçası kulak tırmalıyor. Bu nedenle bir de “Türkçe”sine bakalım. Karşılıklı olarak iki tarafın işlem yapmak zorunda olduğu herhangi bir durum düşünün. Mesela birine para göndereceksiniz. Merkezi bir takas merkezi, sizin hesabınızdan hangi tarihte kaç paranın çıkacağını ve kimin hesabına gireceğini kayıt altına alır değil mi? Bu merkez genellikle bir banka olur.
Blockchain’in esprisi bu merkezi takas sistemine ihtiyaç duymaksızın, işlemi yapan taraflar üzerinden para transferini son derece güvenilir ve şeffaf bir şekilde kayıt altına alabilmesi. Blockchain’in fikir babası olan Satoshi Nakamato, Bitcoin’i anlattığı makalesinde “Bitcoin’in omurgasını oluşturan blockchain’dir ve bu merkezi bir idare olmaksızın çift tarafl ı işlem gerçekleştirmeyi sağlayan gelmiş geçmiş ilk çözümdür” diyor. Bitcoin’in ve blockchain’in ne olduğunu gerçekten anlamak istiyorsanız Nakamato’nun “Bitcoin: A Peer-to-Peer Electronic Cash System” başlıklı makalesini okumanızı mutlaka öneririm. Bu arada işin magazinsel kısmını es geçmeyelim. Nakamato takma bir isim; gerçek kimliği ya da kimlikleri (kimilerine göre tek bir Nakamato yok, bu çalışmanın ardında bir grup insan var) hâlâ şüpheli.
Bitcoin dijital bir para birimi olarak 2009 yılında biraz da deneysel olarak ortaya çıkmış olmakla beraber bugün 16 milyar dolarlık bir hacme ulaştı bile. Gelinen bu nokta blockchain’in diğer alanlardaki uygulama imkânları için pek çok insana ilham vermiş durumda. Mesela, Mc- Kinsey’in FinTech veritabanında 200’ün üzerinde blockchain tabanlı girişim kayıtlı ve üstelik bunlarında yüzde onu da sigorta ile ilişkili.
Yukarıda bahsettiğim gibi Blockchain’in en büyük özelliği ortada bir aracı kurum, merkezi bir kayıt sistemi olmaksızın işliyor olması. Diğer bir güzelliği ise şeff af bir kayıt sistemi olması. Merkezi bir otorite olmadığı için merkezi bir veritabanı da yok. Blockchain yazılımının çalıştığı pek çok kullanıcı bilgisayarı var. Bu network’te yer alan node’lara blockchain işlemleri sürekli kaydediliyor ve diğer node’larla paylaşılıyor.
Blockchain sistemi içinde tutulan bir blok zincirde kendisinden bir önce yer alan bloka bağlanıyor; böylece hacker’ların blokların sırasını değiştirebilmesi engelleniyor. Ayrıca; veri, sistem üzerinde hash fonksiyonu kullanılarak bir tarih ve zaman damgası ile dijital parmak izi ile kaydedildiği için veride değişiklik yapılmaya çalışılırsa bu çok bariz belli oluyor.
İşlemlerin kayıt altına alınmasıyla ilgili temel konu “güven” meselesi ve Blockchain teknolojisi güvene ihtiyaç duyulmayacak kadar şeff af bir sistem sunuyor. Sigortacılık gibi temelinde güven yer alan bir uygulamada blockchain kullanımı bu açıdan çok ilginç bir çelişki gibi görünebilir; ancak Axa, Generali ve Allianz gibi sigortanın önemli oyuncuları blockchain yatırımları yapmaya başladı bile.
Blockchain teknolojisinin sigortacılıktaki muhtemel kullanım alanları aşağıdaki gibi olabilir:
- Merkezi olmayan ve güvenli işlem altyapısı, suiistimal tespiti, veri yönetimi gibi konularda iyileştirme ve maliyet avantajı sunabilir.
- Müşterilerin medikal olanlar dâhil olmak üzere hassas kişisel bilgilerini paylaşması daha güvenli ve ucuz gerçekleştirilebilir.
- Daha şeffaf ve güvenilir işlem altyapısı ile kişiler-arası (peer-2-peer) sigorta ürünleri için çok elverişli bir altyapı sunabilir.
- Kişiler-arası yapısı üzerinden mikro sigorta uygulamaları yaygınlaşabilir.
- Hasar yönetimi ve ödeme süreçleri hızlanabilir ve buradaki operasyonel maliyetler azaltılabilir.
Sigortacılıktaki blockchain uygulama sonuçlarının gelişmesi önemli ölçüde network etkisine bağlı; yani ne kadar çok sistem ve kullanıcı blockchain tabanlı sigortacılık uygulamaları kullanmaya başlarsa etkisi de o denli hızlı ve büyük olabilecek.
Kaynak: Mahir ÇİPİL – Ray Sigorta’da Pazarlama Direktörü
